W drodze do stacji
Jedyny możliwy sposób dotarcia do miasta był możliwy tylko dzięki niej, zanim pojawiły się tzw.pekaesy. Jeżeli ktoś jechał do Hrubieszowa, albo co gorsza jeszcze dalej z przesiadką, zabierał ze sobą garść niepewności. Przecież to była wyprawa w mało znany świat, pełen biurokratycznych wymagań, niepewnych rozstrzygnięć, ze słabą znajomością topografii jakiegoś miasta. W roli dzisiejszego GPS służył język i zaufanie do człowieka.
Najpierw do niej trzeba było dotrzeć bladym świtem furmanką przez błotniste drogi, z licznymi kałużami, koleinami. Latem zmierzając do stacji, mijaliśmy budzących się do życia mieszkańców. Cichły szczekania nocnych stróżów porządku. Zaskrzypiały drzwi otwieranej stodoły, czy trzeszczący wał u studni. Uderzyło o betonowy krąg spadające w niej wiadro, wydając przenikliwy, sprężynujący dźwięk głębokiej studni.
Mignęło w oddali chybotliwe światełko w oknie zapalającej się lampy naftowej, rozświetlającej na małą chwilkę okienne prymulki. Piały koguty -lokalni zawiadowcy ludzkiej stacji życia. Dzień powoli się budził. Noc oddawała sny niepamięci.
Czasem dostrzegaliśmy w opłotkach przedwczesnych pastuchów wyganiających pośpiesznie i cicho bydło do pasienia, w szarzejący początek dnia. W obejścia domostw wkraczał nieśmiało dzień rozpoczynany tymi znanymi od zawsze dźwiękami. Zagdakały kury i kaczki, spłoszone nagłym szarpnięciem i szczekaniem na uwięzi psa. Dolatywało ze stajni rżenie koni, niespodziewanie w czereśni zaskrzeczała sroka. Przed świtaniem rodził się i dolatywał zapach pieczonego chleba, znak dobrej pogody i oczywistych zamiarów gospodarzy.
Całkiem blisko drogi, z sadu pozbawionego płotu dał się słyszeć metaliczny dźwięk, uderzającej w puste dno wiadra strugi ciepłego, porannego mleka. Tak gorliwa gospodyni , rozpoczynała swój codzienny, letni rytuał pracy - udój krów. Do nóg dojarki łasił się miaucząc, zniecierpliwiony kot, chwilowo nie mając konkurenta do jeszcze nie napełnionej miski.
Gorzej było kiedy wypadło zimową porą dostać się do upragnionego celu, przez pola, drogami pełnych zasp. Tym razem. Choć opatuleni odczuliśmy niespodziewanie zastosowaną właśnie krioterapię Jego Wysokości Imperatora Mroza, który całkiem gratisowo, swym syberyjskim masażem kłuł i skręcał nam niemiłosiernie plecy. Starsi mieszkańcy, pamiętający gorsze czasy, na te jego nieproszone dobrodziejstwa mówili, że nieraz potrafił on nawet nieźle wygarbować wszystkim skórę.
Jechaliśmy traktem iskrzącym od mrozu i zawiewanym błyskawicznie. Czasem w drodze wypadło kłopotliwe mijanie się na wąskiej drodze. I wtedy w ciemnej głębi nocy, na małą chwilkę pozdrowienia, jak żarzący węgielek w ognisku, podskakiwał w ustach naszego znajomego, ten jego smoczek - papieros . Miałem wrażenie, przyklejony na cały, krótki jego żywot w kąciku ust.
Daleko na zachodnim krańcu nieba, w dole, rozciągała się łuna ulicznych lamp tyszowieckiej metropolii, jak wówczas nam się wydawało - mleczny obłok dosyć pokaźnej łuny na ciemnym niebie , z ponanizanymi, widocznymi z bardzo z daleka, perłami świecących latarń, rozsypanych w kilku rzędach - ulicach. Nieraz ta zbawcza łuna była pomocnym azymutem mocno "zawianych "podróżnych wracających z gościny, po równie mocno zawianej drodze.

Stacyjka wśród buraków
Docierając na pobliską stację (pojęcie dworzec nie funkcjonowało) zauważało się ją prawie w ostatniej chwili, rozłożoną wśród dorodnych zbóż , buraków i kartofli. Jesienią okalały przystacyjny teren hałdy zwożonych furmankami buraków cukrowych. Ważonych na olbrzymiej wadze towarowej, na której można było po sezonie się pohuśtać. Latem stacja tonęła w soczystej zieleni zbóż, w towarzystwie paru drzew, wszędobylskich pokrzyw i chwastów, z łobodami, czy okazałych sztuk dendery, jak nazywaliśmy te przydatne nam w zabawach rośliny.
Wzdłuż torów, obok drewnianych, nasączonych karboliną słupów telefonicznych, na nasypie biegła ścieżka , zawsze niezawodna dla rowerów, gdy drogi tonęły w błocie. Kamyki leżące między torami były deficytowym i strategicznym - w naszym, chłopięcym pojęciu - materiałem do procy, którą nazywaliśmy „ sprocą ". Często robiliśmy na tory wyprawy po ten cenny materiał strzelecki.
Termin stacja, oddawał chyba dokładniej jakiś etap w podróży, choć takowy dworzec istniał, a raczej jego namiastka . Trochę placu porosłego murawą i zielskiem, z rozjazdem szynowym do minięcia się dwóch pociągów. Stary wagon obrosły dzikim bzem pełniący rolę magazynu na sprzęt kolejowo-porządkowy. Stara studnia obok, a w głębi stercząca i przechylona stara sławojka nad którą litościwie pochylał się głóg. Była jeszcze poczekalnia w postaci dwóch wagonów kolejowych, zaadaptowanych na ten cel. Z mini poczekalnią, a jakże. I dumnego napisu „TUCZAPY".
To znaczyło, że świat o nas wie. Jesteśmy w jego krwioobiegu, a raczej szynobiegu. We wnętrzu mrocznej, nieoświetlonej poczekalni, mieszczącej się w jednym wagonie stała drewniana ławka dla podróżnych. We wnętrzu unosił się charakterystyczny zapach wilgoci, papieru i dominującej nafty. Tak wszystkim znany ze sklepowej beczki i szkolnej podłogi.
Po usłyszeniu pytania -„ Dokąd?" i odpowiedzi docelowej stacji podróży, w okienku rozlegał się przeraźliwie głośny stukot spadającej na szafot gilotyny. To urzędujący kolejarz - bileter wybijał nam na specjalnym, stalowym, ciężkim datowniku tekturowy bilet. Budził nas z resztek snu. Od tej chwili stawaliśmy się pasażerem kolejki wąskotorowej . Zajmowaliśmy miejsce na twardym siedzeniu, ławce dwuosobowej, łukowato obitej listewkami sosnowymi. Wagon pasażerski z reguły był pustawy, aby po drodze nadrobić zaległości osobowe.
Szarpnięcie lokomotywy, znak krzyża i...cicha monotonia zmierzania do...

Widziane w drodze
Po drodze majaczyły znajome w oddali widoki pól i łąk lipowiecko - turkowieckich, z rechotaniem żab i bezkres mijanej z daleka tyszowieckiej Dąbrowy. Za oknami rosiły się mgielne łąki i pola, z postaciami, które wydawało się zeszły na chwilę z płócien Wyczółkowskiego, Chełmońskiego, Ruszczyca. Długie kołysanie dwuwagonowego wehikułu- nie powiem, że rozkosznie - przybliżało ten cel.
Nasz pojazd odważnie brał leśno- łąkowe zakręty, wyginał się wtedy trochę i przechylał, wówczas kanciaste listewki nieco wpijały się w dziecięce uda moich nóg, które wystawały z krótkich spodenek, noszonych nagminnie przez wszystkie dzieci w sezonie letnim.
Z oddali mamiła oczy magia widzianych, bo oświetlonych elektrycznością, skupisk ludzkiej bytności. Ktoś wchodził, wychodził, wnosząc jakiś tobół, jakiś bagaż, a kiedy już usiadł powierzał nieznajomym pasażerom dzieje życia czy aktualności ostatnich dni.
Szarym świtem, na kolejnej stacyjce wchodziły kobiety z nieodłącznymi koszałkami, czasem mężczyźni ubrani w noszonych na co dzień mundurach. Pozostały z wojennych czasów, jako atrybut ich młodości. Czy chcieli je „schodzić" do końca, jakby chcąc pogrzebać z nim ten nieszczęsny czas?Czy było to podyktowane znaczeniem munduru, jego rangą w minionym okresie? A może jego uniwersalnością z braku nowych ubrań? Zapewne wszystko po trochę i po kolei. W swoich mundurach okoliczni chłopi chodzili z powodzeniem jeszcze w latach siedemdziesiątym, co zrozumiałe jak cenne było spotykane czasami przedwojenne sukno, zwłaszcza w czasie srogiej zimy.
Siedzieli w tych codziennych uniformach-militari pod oknem rozmawiając przyciszonymi głosami, jakby do końca nie wrócili z tamtej rzeczywistości. Odgrzebywali tamte bolesne dni, kiwając przy tym głowami, w jakieś wymownej zadumie jak ktoś, kto zobaczył i doświadczył przed chwilą, bezmiar cierpienia i trudu. Być może rozmawiali o tym głuchoniemym czy niewidomym, który kilka razy zjawiał się w naszych domach, z przerażającą pustką w oczach i bezradnej postawie, w swym dyżurnym już stroju mundurowym? Powoli podchodząc pod dom i drzwi zaglądał do okna, odchodził i stawał w pozycji oczekiwania. Dawał do zrozumienia, że jest w potrzebie, był zarośnięty i najprawdopodobniej jest głodny. Zazwyczaj dostawał jajecznicę, którą zjadał w zupełnej ciszy - było najprędzej- na drogę dostawał kawałek słoniny i chleba. Człowiek znikąd, po czym prawie bezszelestnie odchodził - do nikąd. Ludzie lat pięćdziesiątych w milczeniu powierzali i zabierali ze sobą na zawsze nieodgadnione swoje losy.
Tymczasem słońce coraz śmielej skakało po gałęziach mijanych drzew turkowickiego lasu. Rozlegał się donośny gwizd przed zakrętem, śpieszącej dalej, naszej kolejki. Jakiś młodzian popijał oranżadę z butelki , zamykając ją porcelanowym korkiem z czerwoną gumką. Gwar rozmów co i raz wzmagał się, w miarę jak tężał nowy dzień. Ludzie chętnie wymieniali swoje doznania i przemyślenia, zjawisko tak charakterystyczne dla tutejszych, czyli wschodnich mieszkańców naszych rubieży.
A my zmierzaliśmy do jej lokalnej stolicy: H- rubieszowa.

Powyższy opis stanu naszego, lokalnego kolejnictwa dotyczył lat pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, tracąc na intensywności w latach osiemdziesiątych, i ostatecznie w latach dziewięćdziesiątych nasza kolejka odjechała w niebyt.

Zbigniew Cichowlaz